自由 = ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Η υπόθεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας
ήρθε για πρώτη φορά στο προσκήνιο με τη διαμαρτυρία στην πλατεία Τιεν Αν
Μεν το 1989.
Πολλές πηγές αναφέρουν σημαντικές παραβιάσεις διεθνών κανόνων που διέπουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η κυβέρνηση της Κίνας, όμως, υποστηρίζει ότι η αντίληψη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να σχετίζεται μόνο με τον τομέα της οικονομίας, και ως εκ τούτου, αρνείται κάθε κατηγορία, υποστηρίζοντας ότι τα μέτρα για την υγεία και την οικονομική ευημερία έχουν συμβάλλει αρκετά στην βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Κινέζων (ασχέτως και αν αυτό δεν συμβαίνει)...
Γιατί συνέβησαν όλα αυτά όμως; Ποια ήταν η βασική αιτία που το πολλά υποσχόμενο Κινεζικό καθεστώς αντί να μετατρέψει την χώρα σε σοσιαλιστικό παράδεισο κατέληξε σε μια στείρα δικτατορία; Ας εξετάσουμε μερικά βασικά χαρακτηριστικά της Κινεζικής πραγματικότητας πριν και μετά την «επανάσταση» του Μάο:
Σε πρώτη φάση, εάν θέλουμε να ασκήσουμε κριτική στο Κινεζικό καθεστώς (όπως επίσης και σε κάθε κομμουνιστικό καθεστώς Σταλινικού τύπου), θα πρέπει να πάμε αρκετά πίσω. Δηλαδή, θα πρέπει να σταθούμε κριτικά απέναντι ακόμα και στον Λένιν και στον Μαρξ. Διότι μοιραία οι αρχές του Μαρξισμού-Λενινισμού, κυρίως ο ντετερμινισμός του Μαρξ: οι νόμοι της ιστορίας, και ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός του Λένιν (που στην ουσία δεν μπορεί να υπάρξει συγκεντρωτισμός που να είναι ταυτόχρονα και δημοκρατικός) θα οδηγούσαν σε μια στυγνή δικτατορία.
Από την άλλη, θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως όταν μιλάμε για την προ-Μαοϊκή Κίνα αναφερόμαστε σε μια κοινωνία αδιάβροχη προς τις αξίες της ελευθερίας και της ισοπολιτείας. Δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να συγκρίνουμε την Κίνα με τα δικά μας Ευρωπαϊκά δεδομένα, όπως φυσικά δεν θα πρέπει να κρίνουμε με τα ίδια μέτρα και σταθμά μια Ισλαμική χώρα με μια Ευρωπαϊκή. Οι λόγοι δεν οφείλονται στο ότι ο Δυτικός άνθρωπος είναι ανώτερος από κάποιον Ανατολίτη βεβαίως! Αν εξετάσουμε την ιστορία της Ευρώπης, θα δούμε συμβάντα όπως η Γαλλική Επανάσταση, η Αγγλική Επανάσταση και διάφορες κοινωνικές εξεγέρσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά την διάρκεια των προηγούμενων αιώνων και που έφτασαν στο σημείο να επιφέρουν ριζικές κοινωνικές αλλαγές. Η Κίνα και οι περισσότερες Ανατολικές κοινωνίες έμειναν πλήρως ανεπηρέαστες από κάτι τέτοιο. Η πρώτη συγκεκριμένα, βρισκόταν κάτω από την ηγεμονία ενός αυταρχικού αυτοκρατορικού καθεστώτος, παρόμοιο με αυτό που επικρατούσε κατά τον μεσαίωνα στην Ευρώπη.
Σε αντίθεση με την Ευρώπη όπου γενιές ολόκληρες είχαν γαλουχηθεί με τα ιδανικά της κοινωνικής ελευθερίας και διεκδίκησης δικαιωμάτων, οι Κινέζοι μόλις προσπαθούσαν να απεγκλωβιστούν από την αριστοκρατία των αυτοκρατόρων και τον Ιαπωνικό ιμπεριαλισμό. Μην έχοντας βιώσει λοιπόν το πρώτο στάδιο της κοινωνικής απελευθέρωσης, της αστικής δημοκρατίας, η ηγεσία του ΚΚΚ βρήκε την αφορμή να δράσει οπορτουνιστικά, επιβάλλοντας την δική της «αριστοκρατία» πάνω στις μάζες (χαλίφης στη θέση του χαλίφη). Δεν ήταν δύσκολο έργο άλλωστε. Έχοντας έναν πληθυσμό να μαστίζεται από τον αναλφαβητισμό, που όχι μόνο δεν έχουν ριζώσει μέσα του τα ιδανικά της κοινωνικής ισότητας και ελευθερίας ώστε να αποτελούν πλέον πολιτισμική παράδοση για τους Κινέζους πολίτες οι οποίοι απλώς εκτελούσαν διαταγές αιμοσταγών αυτοκρατόρων, η αλλαγή ενός αφέντη, δεν ήταν που θα συναντούσε ιδιαίτερη αντίσταση. Έτσι φτάνουμε λοιπόν στην σύγχρονη καπιταλιστικοποιημένη, πλέον, αλλά εξίσου γραφειοκρατική και ανελεύθερη Κίνα ενώ ταυτόχρονα συμπεραίνουμε ότι από τη μια το δόγμα του Μαρξισμού-Λενινισμού (είτε έτσι όπως εκφράστηκε μέσω του Μάο Τσε Τούνκ, είτε ακόμη και στην πιο «Ορθόδοξη» του μορφή) και από την άλλη το ιστορικό-κοινωνικό-πολιτικό υπόβαθρο της χώρας, οδήγησαν την κατάσταση σε αυτό το πολιτικό τέλμα (δίχως ταυτόχρονα αυτό να σημαίνει ότι αν δεν είχε επικρατήσει το ΚΚΚ τα πράγματα θα ήταν καλύτερα ή χειρότερα).
Λογοκρισία
Η λογοκρισία στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας εκφράζεται μέσω της καταστολής και του περιορισμού της διατύπωσης και της μετάδοσης συγκεκριμένων πληροφοριών στην Κίνα. Το μεγαλύτερο μέρος της λογοκρισίας πραγματοποιείται κατόπιν εντολής του «Κομμουνιστικού» Κόμματος της Κίνας. Οι αυτόνομες περιοχές του Χονγκ Κονγκ και του Μακάο έχουν δικό τους νομικό σύστημα, ενώ η Δημοκρατία της Κίνας (Ταϊβάν) δεν ελέγχεται από την κυβέρνηση της ΛΔΚ για αυτό και οι τακτικές της λογοκρισίας εκεί διαφέρουν.
Το λογοκριμένο περιεχόμενο συνήθως σχετίζεται με την πορνογραφία, τη διαμαρτυρία στην πλατεία Τιέν Αν Μεν το 1989, τη διδασκαλία του Falun Gong, το κίνημα ανεξαρτησίας του Θιβέτ, την ανεξαρτησία της Ταϊβάν, την αστυνομική βία, τον αναρχισμό, εν μέρη με τον σοσιαλισμό, τον ελευθεριακό κομμουνισμό και τη δημοκρατία, συγκεκριμένες πηγές ενημέρωσης, συγκεκριμένο θρησκευτικό περιεχόμενο και πληθώρα ιστοσελίδων.
Τα λογοκριμένα μέσα περιλαμβάνουν κατά βάση όλα αυτά τα οποία μπορούν να φτάσουν την πλατιά μάζα του πληθυσμού συμπεριλαμβανομένων της τηλεόρασης, των έντυπων μέσων, του ραδιοφώνου, του κινηματογράφου, των μηνυμάτων SMS, των βιντεοπαιχνιδιών και του Διαδικτύου. Η οργάνωση Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα κατατάσσει την κατάσταση του τύπου της Κίνας στην κατηγορία «Πολύ Σοβαρή», όσον αφορά την ελευθερία του, ενώ το διεθνές ινστιτούτο Freedom House χαρακτηρίζει τον τύπο ως «Μη ελεύθερο» προσθέτοντας πως «ο κρατικός έλεγχος στα μέσα μαζικής ενημέρωσης της Κίνας επιτυγχάνεται μέσω ενός περίπλοκου συνδυασμού ελέγχου του περιεχομένου, νομικών απαγορεύσεων για τους δημοσιογράφους, και οικονομικών κινήτρων για αυτολογοκρισία».
Λογοκριμένο είναι φυσικά και το διαδίκτυο, με απαγόρευση των ιστοσελίδων YouTube, Twitter, Flickr, Tumblr αλλά και των ιστοσελίδων της Διεθνούς Αμνηστίας, Human Rights Watch, Δημοσιογράφοι χωρίς σύνορα, Technorati, Dailymotion και άλλα...
Χαρακτηριστική είναι η λογοκρισία της είδησης της απονομής του Νόμπελ Ειρήνης στον Λιου Σιαομπό, 54 ετών, κορυφαία φυσιογνωμία του κινήματος της Πλατείας Τιενανμέν για τη δημοκρατία το 1989 και συντάκτης μαζί με άλλους διαφωνούντες της Χάρτας 08 για τον εκδημοκρατισμό της Κίνας, ο οποίος καταδικάσθηκε τα Χριστούγεννα του 2009 σε φυλάκιση 11 ετών για ανατρεπτική δράση!
Συνθήκες εργασίας
Ο βίαιος κοινωνικός μετασχηματισμός της χώρας από αγροτική σε βιομηχανική κοινωνία συνοδεύεται από «ωδίνες» πιθανής κοινωνικής σύγκρουσης. Εκατομμύρια αγρότες εγκαταλείπουν τα χωράφια τους για να γίνουν φτηνοί εργάτες στις πόλεις, γεγονός που αυξάνει τον ρυθμό ανισοκατανομής του πλούτου. Έτσι μπορεί να συμβεί το παράδοξο σε λίγα χρόνια: η Κίνα να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ ως πρώτη παγκόσμια οικονομική δύναμη, αλλά με μια κοινωνία ισοπεδωμένη κι έτοιμη να καταρρεύσει από την εντατικοποίηση. Μολονότι οι Κινέζοι εργαζόμενοι εξακολουθούν να βλέπουν με το κιάλι την (έστω καταρρέουσα) αγοραστική δύναμη των Ευρωπαίων (μόλις 6.800 δολάρια κατά κεφαλήν ΑΕΠ), βιώνουν ήδη «ασθένειες» του καπιταλιστικού συστήματος... Η γενικευμένη εργασιακή αναταραχή ανάγκασε τις διοικήσεις να δώσουν αυξήσεις στα εργοστάσια της Honda, της Hyundai κ.α., ενώ ακόμη και ο πρωθυπουργός Τζιαμπάο υποσχέθηκε πως η κυβέρνηση θα δει ευνοϊκότερα τα εργατικά αιτήματα. Πρόσφατα, μάλιστα, η εταιρία KFC, η γνωστή αμερικανική πολυεθνική αλυσίδα ταχυφαγείων, που συμπεριλαμβάνει στη δύναμή της την Pizza Hut και το Taco Bell, με 36.000 εστιατόρια σε 110 χώρες, αναγκάστηκε να προχωρήσει σε αυξήσεις μισθών, μετά από πολυήμερη απεργιακή κινητοποίηση.
Οι πολυεθνικές, η βάση του σημερινού καπιταλιστικού συστήματος, έχουν στήσει στην Κίνα τα θεμέλια της κυριαρχίας τους, τις μονάδες παραγωγής, στηριζόμενες σε αυτές ακριβώς τις άθλιες συνθήκες εργασίας. Η εικόνα του χώρου ανάπαυσης των εργαζομένων της Apple στην Κίνα, είναι χαρακτηριστική της σύγχρονης δουλείας.
Μια εξέγερση έχει αρχίσει στην Κίνα εναντίον των απάνθρωπων συνθηκών εργασίας. Και φαίνεται να πετυχαίνει. Γιατί σε 120.000 εργοστάσια στην Κίνα, οι εργάτες αρνούνται πια να ζήσουν έτσι.Αυτοσχέδια συνδικάτα ξεπηδούν παντού, ζητούν αυξήσεις, ανθρώπινο περιβάλλον και εργατικά δικαιώματα. Πανικόβλητη, η κυβέρνηση επέτρεψε για πρώτη φορά τον ελεύθερο συνδικαλισμό. Όπως ήταν φυσικό, οι πρώτες που αντέδρασαν σε αυτό ήταν οι δυτικές πολυεθνικές. Και απείλησαν με τη γνωστή σ' εμάς ατάκα : «Αυτό θα δημιουργήσει ένα αρνητικό επενδυτικό περιβάλλον», που σημαίνει «Θα χάσουμε κέρδη». Όσες δεν έφυγαν στο Μπανγκλαντές, όπου τα ημερομίσθια είναι ακόμη φθηνότερα από τα κινεζικά, υποχρεώθηκαν να κάνουν παραχωρήσεις: αυξήσεις μέχρι και 60%. Όμως, μπροστά στην απειλή ενός ευρύτερου εργατικού ξεσηκωμού, η κινεζική κυβέρνηση σκέφτεται να επιτρέψει και τις συλλογικές συμβάσεις. Αυτό οι δυτικές επιχειρήσεις και κυβερνήσεις το πολεμούν με νύχια και με δόντια, προκειμένου να εξακολουθήσουν να κρατούν καθηλωμένους στη γραμμή παραγωγής για 35 ώρες ανθρώπους σαν τον Γιαν Λι.
Ο αγώνας αυτών των ανθρώπων δεν είναι μακρινός από εμάς, λέει ο Τζόχαν Χάρι. Αν πετύχει, θα χρειαστεί να πληρώνουμε κάπως ακριβότερα μερικά προϊόντα, με αντάλλαγμα τη ζωή και την ελευθερία αυτών των ανθρώπων. Αυτήν ακριβώς την επιλογή, όμως, έκαναν και άλλοι πριν από εμάς, με την κατάργηση της δουλείας. Ποιος θέλει φθηνά πράγματα, όταν αυτά προέρχονται από το μαστίγωμα ανθρώπων; Ποιος θέλει υλικά αγαθά, όταν αυτά κοστίζουν σε ανθρώπινες ζωές;
Πολλές πηγές αναφέρουν σημαντικές παραβιάσεις διεθνών κανόνων που διέπουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η κυβέρνηση της Κίνας, όμως, υποστηρίζει ότι η αντίληψη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να σχετίζεται μόνο με τον τομέα της οικονομίας, και ως εκ τούτου, αρνείται κάθε κατηγορία, υποστηρίζοντας ότι τα μέτρα για την υγεία και την οικονομική ευημερία έχουν συμβάλλει αρκετά στην βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Κινέζων (ασχέτως και αν αυτό δεν συμβαίνει)...
Γιατί συνέβησαν όλα αυτά όμως; Ποια ήταν η βασική αιτία που το πολλά υποσχόμενο Κινεζικό καθεστώς αντί να μετατρέψει την χώρα σε σοσιαλιστικό παράδεισο κατέληξε σε μια στείρα δικτατορία; Ας εξετάσουμε μερικά βασικά χαρακτηριστικά της Κινεζικής πραγματικότητας πριν και μετά την «επανάσταση» του Μάο:
Σε πρώτη φάση, εάν θέλουμε να ασκήσουμε κριτική στο Κινεζικό καθεστώς (όπως επίσης και σε κάθε κομμουνιστικό καθεστώς Σταλινικού τύπου), θα πρέπει να πάμε αρκετά πίσω. Δηλαδή, θα πρέπει να σταθούμε κριτικά απέναντι ακόμα και στον Λένιν και στον Μαρξ. Διότι μοιραία οι αρχές του Μαρξισμού-Λενινισμού, κυρίως ο ντετερμινισμός του Μαρξ: οι νόμοι της ιστορίας, και ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός του Λένιν (που στην ουσία δεν μπορεί να υπάρξει συγκεντρωτισμός που να είναι ταυτόχρονα και δημοκρατικός) θα οδηγούσαν σε μια στυγνή δικτατορία.
Από την άλλη, θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως όταν μιλάμε για την προ-Μαοϊκή Κίνα αναφερόμαστε σε μια κοινωνία αδιάβροχη προς τις αξίες της ελευθερίας και της ισοπολιτείας. Δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να συγκρίνουμε την Κίνα με τα δικά μας Ευρωπαϊκά δεδομένα, όπως φυσικά δεν θα πρέπει να κρίνουμε με τα ίδια μέτρα και σταθμά μια Ισλαμική χώρα με μια Ευρωπαϊκή. Οι λόγοι δεν οφείλονται στο ότι ο Δυτικός άνθρωπος είναι ανώτερος από κάποιον Ανατολίτη βεβαίως! Αν εξετάσουμε την ιστορία της Ευρώπης, θα δούμε συμβάντα όπως η Γαλλική Επανάσταση, η Αγγλική Επανάσταση και διάφορες κοινωνικές εξεγέρσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά την διάρκεια των προηγούμενων αιώνων και που έφτασαν στο σημείο να επιφέρουν ριζικές κοινωνικές αλλαγές. Η Κίνα και οι περισσότερες Ανατολικές κοινωνίες έμειναν πλήρως ανεπηρέαστες από κάτι τέτοιο. Η πρώτη συγκεκριμένα, βρισκόταν κάτω από την ηγεμονία ενός αυταρχικού αυτοκρατορικού καθεστώτος, παρόμοιο με αυτό που επικρατούσε κατά τον μεσαίωνα στην Ευρώπη.
Σε αντίθεση με την Ευρώπη όπου γενιές ολόκληρες είχαν γαλουχηθεί με τα ιδανικά της κοινωνικής ελευθερίας και διεκδίκησης δικαιωμάτων, οι Κινέζοι μόλις προσπαθούσαν να απεγκλωβιστούν από την αριστοκρατία των αυτοκρατόρων και τον Ιαπωνικό ιμπεριαλισμό. Μην έχοντας βιώσει λοιπόν το πρώτο στάδιο της κοινωνικής απελευθέρωσης, της αστικής δημοκρατίας, η ηγεσία του ΚΚΚ βρήκε την αφορμή να δράσει οπορτουνιστικά, επιβάλλοντας την δική της «αριστοκρατία» πάνω στις μάζες (χαλίφης στη θέση του χαλίφη). Δεν ήταν δύσκολο έργο άλλωστε. Έχοντας έναν πληθυσμό να μαστίζεται από τον αναλφαβητισμό, που όχι μόνο δεν έχουν ριζώσει μέσα του τα ιδανικά της κοινωνικής ισότητας και ελευθερίας ώστε να αποτελούν πλέον πολιτισμική παράδοση για τους Κινέζους πολίτες οι οποίοι απλώς εκτελούσαν διαταγές αιμοσταγών αυτοκρατόρων, η αλλαγή ενός αφέντη, δεν ήταν που θα συναντούσε ιδιαίτερη αντίσταση. Έτσι φτάνουμε λοιπόν στην σύγχρονη καπιταλιστικοποιημένη, πλέον, αλλά εξίσου γραφειοκρατική και ανελεύθερη Κίνα ενώ ταυτόχρονα συμπεραίνουμε ότι από τη μια το δόγμα του Μαρξισμού-Λενινισμού (είτε έτσι όπως εκφράστηκε μέσω του Μάο Τσε Τούνκ, είτε ακόμη και στην πιο «Ορθόδοξη» του μορφή) και από την άλλη το ιστορικό-κοινωνικό-πολιτικό υπόβαθρο της χώρας, οδήγησαν την κατάσταση σε αυτό το πολιτικό τέλμα (δίχως ταυτόχρονα αυτό να σημαίνει ότι αν δεν είχε επικρατήσει το ΚΚΚ τα πράγματα θα ήταν καλύτερα ή χειρότερα).
Λογοκρισία
Η λογοκρισία στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας εκφράζεται μέσω της καταστολής και του περιορισμού της διατύπωσης και της μετάδοσης συγκεκριμένων πληροφοριών στην Κίνα. Το μεγαλύτερο μέρος της λογοκρισίας πραγματοποιείται κατόπιν εντολής του «Κομμουνιστικού» Κόμματος της Κίνας. Οι αυτόνομες περιοχές του Χονγκ Κονγκ και του Μακάο έχουν δικό τους νομικό σύστημα, ενώ η Δημοκρατία της Κίνας (Ταϊβάν) δεν ελέγχεται από την κυβέρνηση της ΛΔΚ για αυτό και οι τακτικές της λογοκρισίας εκεί διαφέρουν.
Το λογοκριμένο περιεχόμενο συνήθως σχετίζεται με την πορνογραφία, τη διαμαρτυρία στην πλατεία Τιέν Αν Μεν το 1989, τη διδασκαλία του Falun Gong, το κίνημα ανεξαρτησίας του Θιβέτ, την ανεξαρτησία της Ταϊβάν, την αστυνομική βία, τον αναρχισμό, εν μέρη με τον σοσιαλισμό, τον ελευθεριακό κομμουνισμό και τη δημοκρατία, συγκεκριμένες πηγές ενημέρωσης, συγκεκριμένο θρησκευτικό περιεχόμενο και πληθώρα ιστοσελίδων.
Τα λογοκριμένα μέσα περιλαμβάνουν κατά βάση όλα αυτά τα οποία μπορούν να φτάσουν την πλατιά μάζα του πληθυσμού συμπεριλαμβανομένων της τηλεόρασης, των έντυπων μέσων, του ραδιοφώνου, του κινηματογράφου, των μηνυμάτων SMS, των βιντεοπαιχνιδιών και του Διαδικτύου. Η οργάνωση Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα κατατάσσει την κατάσταση του τύπου της Κίνας στην κατηγορία «Πολύ Σοβαρή», όσον αφορά την ελευθερία του, ενώ το διεθνές ινστιτούτο Freedom House χαρακτηρίζει τον τύπο ως «Μη ελεύθερο» προσθέτοντας πως «ο κρατικός έλεγχος στα μέσα μαζικής ενημέρωσης της Κίνας επιτυγχάνεται μέσω ενός περίπλοκου συνδυασμού ελέγχου του περιεχομένου, νομικών απαγορεύσεων για τους δημοσιογράφους, και οικονομικών κινήτρων για αυτολογοκρισία».
Λογοκριμένο είναι φυσικά και το διαδίκτυο, με απαγόρευση των ιστοσελίδων YouTube, Twitter, Flickr, Tumblr αλλά και των ιστοσελίδων της Διεθνούς Αμνηστίας, Human Rights Watch, Δημοσιογράφοι χωρίς σύνορα, Technorati, Dailymotion και άλλα...
Χαρακτηριστική είναι η λογοκρισία της είδησης της απονομής του Νόμπελ Ειρήνης στον Λιου Σιαομπό, 54 ετών, κορυφαία φυσιογνωμία του κινήματος της Πλατείας Τιενανμέν για τη δημοκρατία το 1989 και συντάκτης μαζί με άλλους διαφωνούντες της Χάρτας 08 για τον εκδημοκρατισμό της Κίνας, ο οποίος καταδικάσθηκε τα Χριστούγεννα του 2009 σε φυλάκιση 11 ετών για ανατρεπτική δράση!
Συνθήκες εργασίας
Ο βίαιος κοινωνικός μετασχηματισμός της χώρας από αγροτική σε βιομηχανική κοινωνία συνοδεύεται από «ωδίνες» πιθανής κοινωνικής σύγκρουσης. Εκατομμύρια αγρότες εγκαταλείπουν τα χωράφια τους για να γίνουν φτηνοί εργάτες στις πόλεις, γεγονός που αυξάνει τον ρυθμό ανισοκατανομής του πλούτου. Έτσι μπορεί να συμβεί το παράδοξο σε λίγα χρόνια: η Κίνα να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ ως πρώτη παγκόσμια οικονομική δύναμη, αλλά με μια κοινωνία ισοπεδωμένη κι έτοιμη να καταρρεύσει από την εντατικοποίηση. Μολονότι οι Κινέζοι εργαζόμενοι εξακολουθούν να βλέπουν με το κιάλι την (έστω καταρρέουσα) αγοραστική δύναμη των Ευρωπαίων (μόλις 6.800 δολάρια κατά κεφαλήν ΑΕΠ), βιώνουν ήδη «ασθένειες» του καπιταλιστικού συστήματος... Η γενικευμένη εργασιακή αναταραχή ανάγκασε τις διοικήσεις να δώσουν αυξήσεις στα εργοστάσια της Honda, της Hyundai κ.α., ενώ ακόμη και ο πρωθυπουργός Τζιαμπάο υποσχέθηκε πως η κυβέρνηση θα δει ευνοϊκότερα τα εργατικά αιτήματα. Πρόσφατα, μάλιστα, η εταιρία KFC, η γνωστή αμερικανική πολυεθνική αλυσίδα ταχυφαγείων, που συμπεριλαμβάνει στη δύναμή της την Pizza Hut και το Taco Bell, με 36.000 εστιατόρια σε 110 χώρες, αναγκάστηκε να προχωρήσει σε αυξήσεις μισθών, μετά από πολυήμερη απεργιακή κινητοποίηση.
Οι πολυεθνικές, η βάση του σημερινού καπιταλιστικού συστήματος, έχουν στήσει στην Κίνα τα θεμέλια της κυριαρχίας τους, τις μονάδες παραγωγής, στηριζόμενες σε αυτές ακριβώς τις άθλιες συνθήκες εργασίας. Η εικόνα του χώρου ανάπαυσης των εργαζομένων της Apple στην Κίνα, είναι χαρακτηριστική της σύγχρονης δουλείας.
Μια εξέγερση έχει αρχίσει στην Κίνα εναντίον των απάνθρωπων συνθηκών εργασίας. Και φαίνεται να πετυχαίνει. Γιατί σε 120.000 εργοστάσια στην Κίνα, οι εργάτες αρνούνται πια να ζήσουν έτσι.Αυτοσχέδια συνδικάτα ξεπηδούν παντού, ζητούν αυξήσεις, ανθρώπινο περιβάλλον και εργατικά δικαιώματα. Πανικόβλητη, η κυβέρνηση επέτρεψε για πρώτη φορά τον ελεύθερο συνδικαλισμό. Όπως ήταν φυσικό, οι πρώτες που αντέδρασαν σε αυτό ήταν οι δυτικές πολυεθνικές. Και απείλησαν με τη γνωστή σ' εμάς ατάκα : «Αυτό θα δημιουργήσει ένα αρνητικό επενδυτικό περιβάλλον», που σημαίνει «Θα χάσουμε κέρδη». Όσες δεν έφυγαν στο Μπανγκλαντές, όπου τα ημερομίσθια είναι ακόμη φθηνότερα από τα κινεζικά, υποχρεώθηκαν να κάνουν παραχωρήσεις: αυξήσεις μέχρι και 60%. Όμως, μπροστά στην απειλή ενός ευρύτερου εργατικού ξεσηκωμού, η κινεζική κυβέρνηση σκέφτεται να επιτρέψει και τις συλλογικές συμβάσεις. Αυτό οι δυτικές επιχειρήσεις και κυβερνήσεις το πολεμούν με νύχια και με δόντια, προκειμένου να εξακολουθήσουν να κρατούν καθηλωμένους στη γραμμή παραγωγής για 35 ώρες ανθρώπους σαν τον Γιαν Λι.
Ο αγώνας αυτών των ανθρώπων δεν είναι μακρινός από εμάς, λέει ο Τζόχαν Χάρι. Αν πετύχει, θα χρειαστεί να πληρώνουμε κάπως ακριβότερα μερικά προϊόντα, με αντάλλαγμα τη ζωή και την ελευθερία αυτών των ανθρώπων. Αυτήν ακριβώς την επιλογή, όμως, έκαναν και άλλοι πριν από εμάς, με την κατάργηση της δουλείας. Ποιος θέλει φθηνά πράγματα, όταν αυτά προέρχονται από το μαστίγωμα ανθρώπων; Ποιος θέλει υλικά αγαθά, όταν αυτά κοστίζουν σε ανθρώπινες ζωές;
