Ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΙΓΚΙΠΑ

Ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΙΓΚΙΠΑ

    Κατά τον ίδιον χασματικό και συγκεχυμένο και εν πολλοίς ανακριβή τρόπον αφηγείται ο βιογράφος τ' αφορώντα την αιτία της μεταξύ Βενιζέλου και πρίγκιπα ρήξεως και τα επακολουθήσαντα γεγονότα. Ιδού δε το πρώτον δείγμα:

«Ως αρχική εκδήλωσις της διαφωνίας αναφέρεται η εμμονή του Βενιζέλου εις την οργάνωσιν της χωροφυλακής με απώτερο σκοπό την απομάκρυνση και των στρατευμάτων των δυνάμεων κατοχυρουμένης πλήρως τής αυτονομίας τής νήσου. Τοιουτοτρόπως όμως ο Βενιζέλος έδιδε την εντύπωσιν ότι παρέμενε πιστός εις την απόφασιν των δυνάμεων περί αυτονομίας και δεν ήτο πλέον διατεθειμένος να ανακίνηση το θέμα τής ενώσεως. Δοθέντος δε ότι οι περί τον πρίγκιπα κύκλοι είχαν διάφορον αντίληψιν ο Βενιζέλος παρεξηγήθη (sic) νομίσας ότι διεβλήθη». Αλλ' ας αποκαταστήσωμεν ήδη τα πράγματα.

Η στιγμή της ύψωσης της Ελληνικής σημαίας στο Φιρκά. Διακρίνεται ο βασιλιάς Κωνσταντίνος και ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος

Ο Βενιζέλος κατά το θέρος του 1900 ανέπτυξε κατ' αρχάς μεν προς τον ιδιαίτερον γραμματέα του πρίγκιπος Άνδ. Παπαδιαμαντόπουλον, κατόπιν δε και προς τον πρίγκιπα τας σκέψεις του περί της κατά το μέλλον διαχειρίσεως του κρητικού ζητήματος. Κατά ταύτας θα έπρεπε να επιτευχθή η χορήγησις «πλήρους αυτονομίας», ήτοι α) Ο αρχηγός της εκτελεστικής εξουσίας να είναι αιρετός και όχι εντολοδόχος των δυνάμεων και β) Να οργανωθεί η πολιτοφυλακή (ο στρατός δηλαδή και όχι ή χωροφυλακή ως εκ παραδρομής αναφέρει ο βιογράφος) από Έλληνας αξιωματικούς δια ν' αποχωρήσουν τα διεθνή στρατεύματα. Το σχέδιον τούτο του Βενιζέλου ανεκοινώθη προς τον βασιλέα, την Ελληνικήν κυβέρνησιν και τους Έλληνας πολιτικούς ηγέτας και δεν ενεκρίθη διότι κατά γενικήν γνώμην έπρεπε να επιδιωχθή η ένωσις ως μόνη εξυπηρετούσα το εθνικόν συμφέρον λύσις. Τον Σεπτέμβριον του ιδίου έτους ο αρμοστής, αναχωρήσας εκ Κρήτης, επεσκέφθη τας πρωτεύουσας των «προστάτιδων» δυνάμεων και παρέστησε την ανάγκην να πραγματοποιηθή ταχέως η ένωσις τής Κρήτης με την Ελλάδα υποβαλών και σχετικόν υπόμνημα. Αλλ' η απάντησις των δυνάμεων υπήρξεν αρνητική. Κατά το διάστημα δε τής απουσίας του πρίγκιπος ο Βενιζέλος, μολονότι φρονών, ως ετόνιζεν εις τον «Κήρυκα» ότι «επί των εθνικών ζητημάτων δεν πρέπει να γίνεται καμία ενέργεια χωρίς την συγκατάθεσιν της κυβερνήσεως του ελευθέρου βασιλείου» συνεννοείτο μέ τους προξένους της Γαλλίας και της Ιταλίας περί της εφαρμογής του ιδικού του σχεδίου δημιουργήσας ούτω την εντύπωσιν ότι μεγάλη μερίς των Κρητών προτιμά αντί της ενώσεως την αυτονομίαν.

    Ο πρίγκιψ, επιστρέψας εκ της περιοδείας, ανεκοίνωσεν εις τους συμβούλους την αρνητικήν απάντησιν των δυνάμεων και την υπό τής Ρωσίας (και όχι από τον πρίγκιπα ως ισχυρίσθη ο Βενιζέλος) διατυπωθείσαν πρότασιν περί εφαρμογής του εις Βοσνίαν και Έρζεγοβίνην προσωρινού μέτρου, ήτοι όπως προσκληθή ο βασιλεύς των Ελλήνων να καταλάβη την νήσον και να την διοίκηση διατηρούμενης της επικυριαρχίας του Σουλτάνου. Η πρότασις αύτη της Ρωσίας είχεν απορριφθή από τας άλλας δυνάμεις δεν παρέστη δε ουδέ προς στιγμήν περίπτωσις εφαρμογής της. Εν τούτοις ο Βενιζέλος εξηγέρθη οργίλος προσποιηθείς ότι υποπτεύετο ως ενδεχομένην την κατάλυσιν υπό του βασιλέως των Ελλήνων των ελευθεριών των Κρητών (!) και εξηκολούθει και κατόπιν κατά την διάρκειαν του στασιαστικοϋ αγώνος του να επισείη την ρωσικήν εκείνην πρότασιν ως απόδειξιν των αυταρχικών διαθέσεων του πρίγκιπος.

Την 15 Φεβρουαρίου 1901 επεδόθη η διακοίνωσις των δυνάμεων η περιλαμβάνουσα την αρνητικήν απάντησίν των εις το υπέρ τής ενώσεως υπόμνημα του πρίγκιπος. Η απάντησις εκοινοποιήθη προς τους συμβούλους κληθέντας να υποβάλουν χωριστά έκαστος προτάσεις περί βελτιώσεως της καταστάσεως. Συνεδριάζοντος δε του συμβουλίου ο Βενιζέλος υπεστήριξε και πάλιν ότι έπρεπε να επιδιωχθή «η πλήρης αυτονομία». Η πρότασίς του εγνώσθη και επροκάλεσε την συγκίνησιν τής κοινής γνώμης, άλλα και την οργήν του Βενιζέλου δια την κατ’ αυτού «συκοφαντίαν» - όπως εχαρακτήριζε την σχετικήν ανακοίνωσιν. Εν τούτοις η «Πατρίς» των Χανίων κατά σύστασιν του Παπαδιαμαντοπούλου διέψευσεν επανειλημμένως την είδησιν, ο δε πρίγκιψ δεν απεδέχθη την παραίτησιν του Βενιζέλου δια να μην εκδηλωθή δημοσία διαφωνία επί του εθνικού θέματος. Μετ' ολίγας ημέρας ο Βενιζέλος εζήτησεν ακρόασιν από τον πρίγκιπα, πραγματοποιηθείσαν την 18 Μαρτίου, αλλ' εν τω μεταξύ την 17 Μαρτίου εδημοσιεύθη εις την «Ακρόπολιν» ολοσέλιδος συνέντευξις του Βενιζέλου εκθέτοντος τας απόψεις του ως «συμβούλου τής Δικαιοσύνης και των Εξωτερικών» μολονότι ποτέ εις την Κρήτην δεν υπήρξεν «Ανωτέρα διεύθυνσις εξωτερικών» (υπουργείον εξωτερικών) και ουδέποτε είχε διορισθή σύμβουλος των εξωτερικών ο Βενιζέλος. Ή «Ακρόπολις» της 17 Μαρτίου εκυκλοφόρησεν εις Χανιά την 18 Μαρτίου και την επομένην 19 εδημοσιεύθη διάταγμα του αρμοστού έχον ως έξης: «Επειδή ο σύμβουλος τής δικαιοσύνης Ελ. Βενιζέλος όλως αναρμοδίως υπεστήριξε δημοσία και εξέθηκε γνώμας αντιθέτους προς το ημέτερον φρόνημα και την εντολήν ημών απολύομεν αυτόν». Αύτη υπήρξεν η πραγματική αιτία και η εξέλιξις των γεγονότων τα οποία ωδήγησαν εις την ρήξιν πρίγκιπος και Βενιζέλου.

Εκ των ανωτέρω προκύπτει κατά τρόπον αναμφίβολον ότι ο μεν πρίγκιψ επεδίωκε μετ' άκαμπτου επιμονής την ένωσιν τής Κρήτης με την 'Ελλάδα, ο δε Βενιζέλος την «πλήρη αυτονομίαν». Ή δευτέρα αυτή λύσις ασφαλώς δεν εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα, ο δε βιογράφος το ομολογεί δια τής και άνω παρατεθείσης φράσεως: «Η αυτόνομος Κρήτη ήτο κάτι το άκρως συμφέρον την Βρεταννικήν Αυτοκρατορίαν». 'Αλλ' υπάρχουν και άλλαι αποδείξεις. Ο εις Κρήτην από του 1903 Γ. Πρόξενος τής Αγγλίας Χόβαρτ γράφει εις το βιβλίον του υπό τον τίτλον Theatre of Life : «Μου εδόθη να εννοήσω υπό του υπουργείου των εξωτερικών ότι ό πρίγκιψ ήτο προσφιλής ανεψιός του βασιλέως Εδουάρδου και της βασιλίσσης Αλεξάνδρας και ότι το ιδιαίτερον έργον μου πρέπει να είναι ή κατάρριψις του με ευγενή τρόπον». Συγχρόνως δε ο αγγλικός τύπος σχεδόν ολόκληρος εμαίνετο κατά του πρίγκιπος. Και επί πλέον ο υπουργός των εξωτερικών τής Ιταλίας εδήλωσε τον Νοέμβριον του 1902 ότι «η ένωσις της Κρήτης με την 'Ελλάδα θ' απέβαινεν εις μεταβολήν της ισορροπίας εν τη Μεσογείω προς βλάβην μας».
============================================   ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΘΕΡΙΣΟΥ